وضعیت آب و هوا

پیش در آمد

جنگ ایران و عراق هفتمین سال خود را سپری می کردو هر دو طرف سعی داشتند تا رکود موجود را به نفع خود بر هم بزنند. ایرانی ها شهر بصره را به عنوان شهری نفت خیز و پر درآمد هدف اصلی قرار داده بودند. تصور آن ها بر این بود که با سقوط بصره حکومت صدام حسنی نیز سقوط خواهد نمود. از این رو برای بسیاری سیاستمداران و نظامیان ایرانی تصرف این شهر نبرد آخر جنگ به شمار می رفت. تصرف این شهر می توانست نیروهای ایرانی را که فاو را طی عملیات والفجر ۸ به تصرف خود در آورده بودند را از طریق زمینی به مابقی نیروهای ایرانی متصل نماید.

عملیات

در شب ۱۰ دیماه ۱۳۶۵ عملیات توسط نیروهای سپاه از جنوب دریاچه پرورش ماهی آغاز شد. همزمان بخش دیگری از نیروها توسط قایق های تندرو در غرب دریاچه پیاده شدند. نیروهای گارد ریاست جمهوری عراق به مقابله پرداختند که تلفات سنگینی برای هر دو طرف به بار آورد. ایرانی ها دو روز اول عملیات را صرف غلبه بر دو ستون دفاعی عراقی ها نمودند. آن ها با ستفاده از تانک های خود و همچنین با استفاده از تانک های غنیمت گرفته شده شروع به توپ باران بصره و سایر استحکامات عراقی ها کردند.

در روز پنجم عملیات گارد مرزی عراق ارتباط خود را با یک سوم سنگر بندی های خود از دست دادند. سرانجام در روز هشتم عراقی ها کانال جاسم را تخلیه کردند. نیروی هوایی عراق که در آن زمان برتری هوایی را از آن خود کرده بود به حمایت از نیروهای خود وارد عمل شد. با این حال موشک های زمین به هوای ساخت سوءد آر بی اس ۷۰ جدید که ایرانی های در آن زمان به تازگی و مخفیانه تهیه کرده بودند صدمات شدید به نیروی هوایی عراق وارد نمود. ایرانی ها توانستند ۵۰ تا ۶۰ جت جنگنده عراقی را ساقط کنند که این رقم ده درصد کل هواپیماهای نیروی هوایی آن زمان عراق را شامل می شد. با این روند برای مدتی نیروی هوایی تضعیف شده ایران توانست مدت کوتاهی برتری هوایی را از آن خود کند. عراقی ها همچنین برای مقابله شروع به بمباران خطوط مبادلاتی ایران با سلاح های شیمیایی کردند. برای افزایش فشار عراق بسیاری از شهرهای نیمه غربی ایران را از جمله تهران٬ اصفهان٬ تبریز٬ و قم را با بمب های معمولی بمباران نمودند. بمباران شهرهای ایران تلفاتی در حدود ۳٬۰۰۰ غیر نظامی در پی داشت (از جمله این تلفات کشته شدن ۳۰ دانش آموز در حمله هوایی به مدرسه زینبیه در میانه٬ استان آذربایجانشرقی می باشند). برای مقابله ایران با موشک های دور برد شهرهای مرکزی عراق را مورد هدف قرار داد که این حملات جان ۳۰۰ غیر نظامی عراقی گرفت.

در روز ۱۳ دهم ایرانی ها موج جدیدی از حملات خود را شروع نمودند که خطوط چهارم دفاعی عراقی را اشغال نموند و توانستند تا ۱۲ کیلوکتری بصره پیشروی کنند بطوریکه ساختمان های شرق بصره از خطوط مقدم ایرانی قابل رویت بودند. تلویزیون دولتی ایران صحنه هایی از این پیشروی و دورنمای شهر بصره را از خطوط ایرانی به نمایش گذاشت. با این حال ایرانی ها نتوانستند بیش از این پیشروی کنند. توپخانه و موشک های میان برد ایرانی خسارات سنگینی را به شهر بصره وارد می آورد. نیروهای عراقی که خود را در اطراف شهر بصره می دیدند مجبور شدند بسیاری از شهروندان عراقی را به قسمت های شمالی عراق تخلیه کنند.

در این شرایط برای عراقی ها به قدری وخیم شده بود که صدام حسین با حضور در بین نیروهایش ژنرال تلیل خلیل ارحم الدوری از لشکر سوم را تنزیل درجه داده و از سمت خود برکنار کرد. او همچنین جندین تن از درجه داران رده پایین عراقی به دلیل راندمان نظامی پایین توسط جوخه های اعدام تیرباران نمود. او فرمانده لشکر پنجم در شمال عراق را٬ ژنرال یحیی الدین جمال را به فرماندهی لشکر سوم منصوب کرد. عراقی ها شروع به سرباز گیری مجدد کردند و حتی سربازانی با سن ۱۵ سال را به استخدام ارتش در آوردند (عراق همواره استفاده ایرانی ها از کودکان در جنگ را مورد انتقاد قرار می داد). فرمانده کل قوای ایران در آن زمان٬ اکبر هاشمی٬ چندین بار در خطوط مقدم از نزدیک در جریان پیشروی ها قرار گرفت.

در هفته چهارم ایرانی ها در دریاچه های پرورش ماهی٬ جزیره ام التاویل٬ رودخانه جاسم٬ و کانال آبیاری مستقر شده بودند. با این حال توان نظامی ایران مصروف شده بود و نبرد در این زمان به حالت واماندگی رسیده بود. عراقی ها توپخانه خود را روی خطوط تامین ایرانی ها متمرکز کرده بودند و بطور موثری این خطوط را توسط جنگ افزارهای عادی و شیمیایی بمباران می نمودند. ایرانی ها در درون سنگر های کنده شده پناه گرفتند.

در روز ۲۰ از شروع عملیات گارد ریاست جمهوری عراق وارد میدان نبرد شد. آن ها با استفاده از موجی از تسلیحات سنگین شامل تانک٬ توپخانه٬ و بالگردهای توپ دار به خطوط ایرانی ها یورش بردند. لشکر سوم ارتش عراق از غرب دریاچه های پرورش ماهی حمله خود را شروع نمود و سپس به سمت جنوب و رودخانه جاسم متمرکز شد. همه این حملات به همراه هجوم سنگین تجهیزات زرهی عراقی در روز سی ام از شروع عملیات خطوط ایرانی ها را در هم شکست.

از جمله کشته شدگان ایرانی این نبرد حسین خرازی می باشد. ایرانی ها تا آستانه شکست خطوط عراقی ها و تا دروازه های بصره پیش رفتند اما در نهایت مقاومت عراقی ها توانست تاب حملات ایران را بیاورد. با وجود تلفات بسیار سنگین و قصابی شدن نیروهای داوطلب ایران٬ آن ها توانستند به اندازه ای به بصره نزدیک شوند تا با توپخانه سنگین آن را مورد هدف قرار دهند. فرماندهی عالی ایرانی ها اعلام نمود که آن ها ۱۵۰ کیلومتر مربع از خاک دشمن را در شلمچه به تصرف در آوردند و توانسته اند ۸۱ تیپ عراقی را٬ ۷۰۰ تانک و ۱٬۵۰۰ خودرو نظامی دشمن را منهدم کنند. آن های همچنین اعلام کردند که ۸۰ هواپیمای عراقی را ساقط نموده و ۲۵۰ توپ ضد هوایی و ۴۰۰ قظعه تجهیزات زرهی دشمن را از بین ببرند. بر اساس اطلاعیه ایرانی ها ۲۰٬۰۰۰ نظامی عراقی نیز در این عملیات کشته شدند. در مقابل عراق اعلام نمود ۶۵٬۰۰۰ نظامی ایرانی در جریان این درگیری ها جان خود را از دست داده اند.^[۲]

پی آمد

پس از پایان عملیات ایران همچنان به حمله توپخانه ای به بصره ادامه داد که در یکی از حملات واحد پتروشیمی در این شهر صدمه دید و نشت گازهای سمی بخشی از شهر بصره را فرا گرفت. نیروهای عراقی در مجموع ۲۰٬۰۰۰ کشته دادند عراقی ها بعدها تایید کردند که ۵۰ تا ۶۰ هواپیمای جنگی را در این عملیات از دست دادند که برای مدت کوتاهی برتری هوایی را از آن نیروی هوایی تضعیف شده ایران نمود. بسیاری از شهروندان بصره از بیم حملات ایران این شهر را ترک کردند و جمعیت بصره از حدود یک ملیون نفر به صد هزار نفر کاهش یافت. نیروهای ایرانی ۶۵٬۰۰۰ نفر از نیروهای عمدتا داوطلب بسیجی و سپاهی را از دست داد. تلفات گسترده در این عملیات باعث شد تا عملا نیروهای ایرانی بعد از این عملیات تا انتهای جنگ نتوانند تجدید قوا کنند. پس از این عملیات هیچ عملیات عمده دیگری از طرف ایران انجام نشد. بصره تا انتهای عملیات توکلنا علی الله توسط ارتش عراق در وضعیت نیمه محاصره باقی ماند.

پانویس

منابع

• محسن رشید، گزارشی کوتاه/ مرکزمطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ویرایش: مهدی انصاری، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیق جنگ، ۱۳۷۸، شابک: ۹۶۴-۶۳۱۵-۳۳-x

نظرات شما عزیزان:

افق

ساعت20:27---6 مهر 1393

عالی ...
ولی ایکاش بعدها رنگ ها عوض نمیشد

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: